جوان آنلاین: حکایت یک زخم قدیمی است که هر از چند گاه به بهانه‌ای سرباز می‌کند. حالا هم در آستانه روز پرستار یک‌بار دیگر موضوع کمبود پرستار در میان تیتر رسانه‌های خبری برای خودش جا باز کرده‌است. این ماجرا، اما با سلامت مردم ارتباطی تنگاتنگ دارد و هر قدر هم که پزشکی حاذق باشد و هر چقدر هم که تخت و امکانات بیمارستانی داشته‌باشیم، بدون نیروی انسانی کارآمد و بدون حضور پرستار نمی‌توان به بیماران خدمات شایسته‌ای ارائه کرد. واضح‌تر اینکه نبود پرستار یا استفاده از پرستاران در شیفت‌های کاری طولانی و اضافه کاری‌های اجباری می‌توان جان بیمار را به خطر بیندازد. به همین خاطر هم با وجود افتتاح تخت‌های بیمارستانی تازه در سال‌های اخیر، به دلیل نبود نیروی انسانی کافی به خصوص در حوزه پرستاری برخی بخش‌های درمان تعطیل می‌شوند و با ادامه چنین روندی ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور با تعطیلی بیمارستان‌ها هم مواجه شویم!
اگر شما هم گذارتان به بیمارستان افتاده‌باشد، کمبود پرستار را با گوشت و پوست و استخوان خود لمس کرده‌اید! اغلب اوقات در بیمارستان‌های دولتی یک بخش بیمارستانی با تعداد زیادی بیمار با دو تا چهار پرستار در هر شیفت کاری اداره می‌شود. در بیمارستان‌های خصوصی هم ممکن است شرایط بهتر باشد، اما ایده‌آل نیست. این کمبودها، اما می‌تواند روند درمان را مختل کند و منجر به آسیب به بیمار شود، چراکه بهترین جراحی‌ها هم بدون مراقبت‌های بعد از عمل ممکن است به نتیجه دلخواه نرسد! حالا در آستانه میلاد با برکت حضرت زینب (س) و روز پرستار احمد نجاتیان، رئیس سازمان نظام پرستار از فرصت تریبون نماز جمعه استفاده کرد تا یک‌بار دیگر معضل کمبود پرستار و مطالبات پرستاران را به گوش مسئولان برساند.
نصف استاندارد پرستار داریم
نجاتیان در سخنرانی پیش از خطبه‌های نمازجمعه تهران گفت: «در بیمارستان‌های کشور نصف استاندارد جهانی پرستار داریم.»
رئیس کل سازمان نظام پرستاری با تأکید بر اینکه اضافه کاری اجباری و کمبود نیرو، فشار کاری پرستاران را افزایش داده‌است، گفت: «کمبود شدید پرستار در کشور، به علت استخدام و نگهداشت ناکافی نیروها، به یکی از مشکلات اصلی نظام سلامت تبدیل شده‌است. در حال حاضر تعداد پرستاران در بیمارستان‌ها حدود نصف استاندارد جهانی است. پرستاران، که عمدتاً بانوان هستند، مجبور به اضافه‌کار اجباری می‌شوند.»
به گفته وی در حوزه معوقات و مطالبات نیز نگرانی‌هایی وجود دارد؛ هر چند دولت در حد توان خود برای پرداخت آنها تلاش کرده‌است. همچنین عدم عدالت در توزیع منابع و جایگاه‌های تصمیم‌گیری در نظام سلامت از جمله مشکلاتی است که جامعه پرستاری با آن مواجه است.
تخت‌های بدون پرستار
پیش از این نیز نجاتیان درباره موضوع قدیمی «کمبود پرستار» گفته بود: «هنگامی که رئیس‌جمهور در دهه ۸۰ در مقام وزیر بهداشت خدمت‌رسانی می‌کرد، موضوع کمبود پرستار را به ایشان اعلام کردیم. به طور مثال، تصمیم بر این است که ۲ هزار تخت جدید بیمارستانی در استان تهران ایجاد کنیم و این در حالی است که این تخت‌ها طی چند سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد، اما پرستار مورد نیاز این موضوع پیش‌بینی نشده‌است. اگرچه سایر موارد مورد نیاز پیش‌بینی شده، اما پرستار مورد نیاز پیش‌بینی نشده و این در حالی است که بیمارستان‌ها به پرستار نیاز دارند. متأسفانه تمام اقداماتی که در زمینه پرستاری صورت گرفته به صورت اقدامات «تک فصلی» است.»
رئیس کل سازمان نظام پرستاری با تأکید براینکه افزایش ظرفیت رشته‌های پرستاری نمی‌تواند راهکاری برای حل کمبود پرستار باشد، توضیح داد: «پیش از اجرای طرح تحول نظام سلامت یعنی در سال ۹۴، ۶هزار دانشجوی رشته پرستاری در هر سال جذب می‌شدند، اما این میزان به ۱۵ هزار نفر در حال حاضر رسیده‌است. اگر چه ظرفیت رشته پرستاری ۵/۲ برابر افزایش یافته، اما باز هم با کمبود پرستار مواجه هستیم. افزایش ظرفیت رشته پرستاری در کنار سیاست‌های دیگر می‌تواند به حل کمبود پرستار کمک کند.»
وی ادامه داد: «بررسی تخت‌های بیمارستانی بیانگر این است که تعداد آن حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از سال ۹۴ تا به امروز در کنار افزایش ظرفیت رشته پرستار، افزایش یافته‌است.»
نجاتیان با بیان اینکه راهکار تک‌بعدی «استخدام پرستار» نیز به حل مشکل کمبود پرستار کمک نمی‌کند، گفت: «کمبود پرستار، یک مشکل چندبعدی است و باید با نگاه چندبعدی به آن ورود کرد. به طور مثال، تعداد پرستارانی که در شهر تهران برای آزمون استخدامی گذشته ثبت‌نام کردند از تعداد سهمیه تخصیص یافته کمتر بودند.»
وی با تأکید بر اینکه رشد و توسعه پرستاری پس از انقلاب اسلامی بسیار چشمگیر بوده‌است، بیان کرد: «امروز ایران اسلامی در حوزه پرستاری و آموزش پرستاری کاملاً خودکفاست. حدود ۲۲۰دانشکده پرستاری سالانه ۲۰هزار پرستار تربیت می‌کنند.»
نجاتیان با اشاره به اینکه تمام دولت‌ها دیدگاه ویژه‌ای نسبت به حوزه پرستاری داشته‌اند، گفت: «در دولت چهاردهم نیز این نگاه حمایتی ادامه دارد. ریاست محترم‌جمهور که از خانواده سلامت هستند و وزیر محترم بهداشت، نگاه کاملاً حمایت‌گرانه‌ای به حوزه پرستاری دارند، اما با وجود این حمایت‌ها، پرستاران هنوز با مشکلاتی روبه‌رو هستند که نیازمند توجه جدی دولت و مجلس است.»
نقش پرستاران در مدیریت سالمندی جمعیت
در حال حاضر بزنگاه اصلی ما در حوزه سلامت، سالمندی جمعیت است. ما در آینده‌ای نه‌چندان دور با پدیده سالمندی جمعیت مواجه خواهیم بود و همه ما در ارکان اجتماعی، اقتصادی و نظام سلامت باید خود را برای این موضوع مهم آماده کنیم.
رئیس سازمان نظام پرستاری با یادآوری بیانات رهبر معظم انقلاب درباره نقش پرستاران در سلامت جامعه، گفت: «امروز جامعه ایران با مسائل جدیدی در حوزه سلامت مواجه است که پرستاران می‌توانند در آن نقش عمده‌ای ایفا کنند.»
به گفته وی سالمند‌شدن جمعیت، افزایش بیماری‌های مزمن و پرهزینه بودن بستری در بیمارستان‌ها، سبب شده‌است که در دنیا مراقبت از بیمارستان‌ها به سطح جامعه کشیده‌شود و موضوع «خودمراقبتی» در دستور کار جدی قرار گیرد. پرستاران با علم و دانش فراوان خود، می‌توانند در این زمینه به کشور کمک شایانی کنند.
در حال حاضر در حوزه پرستاری حدود هزارو۶۰۰ مرکز مراقبت در منزل در سراسر کشور مشغول ارائه خدمات هستند. سازمان نظام پرستاری نیز هزاران نفر از شهروندان را در زمینه مراقبت از سالمندان آموزش داده‌است. با این حال، باید به بیمه مراقبت‌های پرستاری در منزل توجه ویژه‌ای شود.
نجاتیان با تأکید بر ضرورت توجه مسئولان به مشکلات جامعه پرستاری تصریح کرد: «اگر در کیفیت خدمات پرستاری کاستی‌هایی مشاهده می‌شود، بی‌تردید بخشی از آن به دلیل کم‌توجهی ما مسئولان در فراهم‌کردن شرایط مناسب برای ارائه خدمات شایسته به جامعه است.»
